Jak działają probiotyki i jak je stosować?

Co to w ogóle jest probiotyk?

Pewnie większość osób kojarzy tę nazwę jako określenie dla środka działającego osłonowo, stosowanego przy antybiotykoterapii. Warto jednak dowiedzieć się na ten temat więcej, by móc sięgać po takie środki nie tylko w przypadku stosowania tych inwazyjnych leków, co pozwoli odnieść inne korzyści.

Probiotyki to żywe kultury bakterii lub drożdży, pochodzących od człowieka. Ich głównym zadaniem jest odbudowa mikroflory bakteryjnej w układzie pokarmowym, co ma znaczenie dla zdrowia jelit, ale też całego organizmu, bo właśnie tam budowana jest odporność. Nazwa „probiotyk” pochodzi z języka łacińskiego i oznacza „dla życia” („pro bios”), co najlepiej świadczy o ważnej roli, jaką odgrywają te organizmy. Są zresztą znane już od starożytności, choć kiedy w powszechnym użyciu pojawiły się antybiotyki, ich rola nieco osłabła — większe znaczenie zyskało zwalczanie chorób niż zapobieganie im. Obecnie wiemy, jak istotne jest budowanie dobrej flory bakteryjnej, a zwłaszcza — jej odbudowa, przede wszystkim po wyniszczającej antybiotykoterapii.

Najbardziej znane są probiotyki w postaci kwasu mlekowego, wyróżnić można jednak wiele szczepów. Co istotne, nie wszystkie mają takie samo działanie, dlatego trzeba dobierać preparaty do dolegliwości, bo stosuje się je nie tylko osłonowo przy zażywaniu antybiotyków.

Kiedy brać probiotyki?

Właściwie działająca mikroflora bakteryjna to klucz do zdrowia, odporności i właściwego funkcjonowania, przede wszystkim układu pokarmowego. Zaleca się zatem, by po takie produkty sięgać między innymi w przypadku:

• biegunki, zwłaszcza tzw. podróżnej, która ma podłoże wirusowe,
• zespołu jelita drażliwego,
• infekcji intymnych,
• infekcji dróg moczowych,
• infekcji górnych dróg oddechowych,
• zakażeń bakterią helicobacter pylori,
• choroby Leśniewskiego-Crohna,
• atopowego zapalenia skóry.

Widać zatem, że możliwości tych organizmów są większe niż tylko wspieranie układu pokarmowego. Na tym nie koniec. Stosowanie probiotyków może nawet zapobiec rozwojowi raka, hamując procesy gnilne w organizmie. Korzystania z tych środków nie trzeba więc ograniczać tylko do antybiotykoterapii.

A czy są one obowiązkowe w takim przypadku? Zdecydowanie tak. Antybiotyki, będące organizmami pozyskanymi z drobnoustrojów chorobotwórczych, świetnie radzą sobie z niwelowaniem infekcji bakteryjnych, ale niestety przy okazji niszczą też dobroczynne bakterie. To właśnie dlatego zaleca się, by kuracje takie podejmować tylko w ostateczności i stosować je tak krótko, jak to możliwe (jednocześnie jednak nie można przerywać ich zbyt szybko, na własną rękę). Leczenie prowadzi do wyjałowienia flory bakteryjnej, co zwiększa podatność organizmu na infekcje, w tym głównie zakażenia jelit. Skutkiem tego może być też złe samopoczucie jak osłabienie, a nawet dolegliwości ze strony układu pokarmowego, na przykład bóle brzucha. Trzeba jednak wiedzieć, że korzyści ze stosowania probiotyków podczas antybiotykoterapii można odnieść tylko przy ich odpowiednim zażywaniu.

Jak brać probiotyki podczas antybiotykoterapii?

Większość osób, o ile lekarz nie uczuli je na to, stosuje probiotyki w czasie zażywania antybiotyku tak samo: wygodnie jest zażywać oba środki jednocześnie. Jest to jednak poważny błąd. Niektóre z tych dobroczynnych mikroorganizmów mogą być oporne na działanie inwazyjnych antybiotyków i po prostu nie zadziałać, jeśli będzie się je przyjmować w ten sposób. Jeśli więc ktoś zastanawia się, czy brać probiotyk przed, czy po antybiotyku, trzeba wiedzieć, że nie ma to większego znaczenia, konieczne jest jednak, by przyjmować te dwa środki w odstępach 1-2 godzin.

Probiotyki warto przy tym stosować dłużej niż antybiotyki, by flora bakteryjna zdążyła się odbudować. Zaleca się, by po zakończeniu antybiotykoterapii przyjmować je jeszcze przez co najmniej 2-3 dni, choć oczywiście nie zaszkodzi, by był to dłuższy czas. Jest to wskazane zwłaszcza w przypadku, gdy inwazyjna kuracja trwała długo, u osób z osłabioną odpornością, czyli na przykład seniorów i dzieci, a także przy wyraźnie gorszym samopoczuciu, wynikającym z wyjałowienia flory. Nawet jeśli będzie się stosować te środki dłuższy czas, nie zaszkodzą, choć oczywiście nie można przyjmować ich w przypadkowy sposób.

Kiedy brać probiotyk — rano czy wieczorem?

Chcąc odnieść jak najlepsze korzyści z przyjmowania takich preparatów, trzeba stosować je o właściwej porze — wbrew pozorom, ma to duże znaczenie. Zalecana pora dnia zależy od rodzaju środka. Jeśli stosuje się produkt przyjmowany w dwóch dawkach, najlepiej brać go rano, a następnie wieczorem. Jeżeli stosowana ma być jedna dawka, zdecydowanie lepszą porą jest wieczór. Dlaczego? Ponieważ podczas nocnego wypoczynku perystaltyka jelit zwalnia, więc środki te działają efektywniej. Bakterie mają wówczas więcej czasu na skolonizowanie jelit, czyli namnażanie się w nich.

Co jeszcze warto wiedzieć?

Bakterie i drożdże probiotyczne dobierane są według surowych kryteriów, a podstawowe jest to, by były bezpieczne, tj. nie miały działania patogenowego, kancerogennego czy inwazyjnego. Jest to ważna informacja dla osób, które zastanawiają się, czy probiotyk można brać codziennie. Teoretycznie nic nie stoi na przeszkodzie, jeśli tylko są ku temu podstawy (jak dieta uboga w naturalne źródła tych substancji czy przewlekłe schorzenia jelit, typu choroba Leśniewskiego-Crohna). Warto jednak najpierw spróbować dostarczać je sobie wraz z pożywieniem. Możliwości do tego jest wiele, żywe kultury bakterii zawierają przede wszystkim sfermentowane produkty mleczne jak kefir i maślanka, a także wszelkie wyroby oznaczone jako „bio” czy wzbogacane o bakterie jogurty.

Na uwadze trzeba też mieć różne rodzaje probiotyków, nie wszystkie pomogą przy tych samych dolegliwościach. Kiedy chce się mieć pewność, że środki te nie tylko wzmocnią florę bakteryjną jelit, ale też na przykład zwalczą biegunkę czy atopowe zapalenie skóry, trzeba poradzić się lekarza, który z nich wybrać albo po prostu zapoznać się z ulotką.

Sięgnij po zdrowie

Jest wiele sytuacji, w których sięganie po probiotyki oraz prebiotyki dostępne m.in. w naszym sklepie, jest nie tyle uzasadnione, ile wskazane. Jest to tym bardziej dobry sposób na zdrowie, że środki takie są naturalne. Kiedy nie możesz w pełni pozyskiwać ich z pożywienia, sięgnij po zawierające je suplementy. Starannie wyselekcjonowane szczepy bakterii pozwolą odbudować zdrowie jelit, zadbać o odporność organizmu, a także zwalczyć konkretne dolegliwości. Dzięki nim pozbędziesz się biegunki, uporczywej infekcji dróg moczowych czy przykrych skutków dłuższego stosowania antybiotyków.